Alle berichten van ThvdK

Nieuwe spiritualiteit versus moderne theologie

In het augustusnummer van Woord & Dienst verscheen mijn bijdrage: “Waar wringt het?”, over de weerzin van veel moderne theologen tegen de nieuwe spiritualiteit. Mijn analyse: Moderne theologen hebben veel moeite gedaan om het christelijk geloof aan de moderne cultuur aan te passen. Maar daarmee leidt het moderne – progressieve en vrijzinnige – christendom ook aan de kwaal van de moderniteit: metafysische bloedarmoede. De nieuwe spiritueel heeft daar geen last aan. Die veegt met één soevereine zwaai drie eeuwen religiekritiek van tafel.

De integrale tekst is ook hier te lezen

Coming soon

De resultaten zijn nog niet direct zichtbaar, maar het was de laatste weken alles behalve zomerreces in mijn nieuwe bestaan als zelfstandig theoloog/journalist. Onder projecten kun je lezen wat er zoal staat aan te komen.

Wie wil volgen wat ik afgelopen tijd aan artikelen produceerde, moet de komende nummers van Woord & Dienst en Het Vermoeden in de gaten houden.

Voor Woord & Dienst schreef ik over de weerzin van veel moderne theologen tegen nieuwe spiritualiteit. Waar komt die weerzin toch vandaan? De crux: de vrijzinnige theoloog vertelt met oude bijbelse woorden een in wezen modern, anti-metafysische verhaal; bij de nieuwe spiritueel is het precies omgekeerd. In een bloemrijk eigentijds jargon, ontleend aan wetenschap of exotische religies, vertelt hij/zij een eeuwenoude metafysiche story.

Kwartaalblad Het Vermoeden schrijft dit najaar over ‘ommekeer’. In de Bijbel zijn de profeten de ‘radicale dromers’, die oproepen tot bekering. Waar vind je tegenwoordig een profetisch geluid? Manuela Kalsky en Ruard Ganzevoort geven antwoord.

Een dan gaat nu toch echt het zomerreces wel beginnen: maandag 5 augustus ben ik weer terug op mijn plek.

De Bezieling

Sinds kort ben ik de spil van een ambitieus journalistiek-theologisch project. De nieuwe website debezieling.nl (actief vanaf najaar 2013!). Op deze site ondernemen we een speurtocht door de christelijke traditie. We gaan in die traditie op zoek naar antwoorden voor het leven van vandaag.

Dit initiatief vertrekt vanuit een overtuiging, de overtuiging dat het christelijke geloof een spannende vindplaats kan zijn voor wie op zoek gaat naar de essentie van het bestaan.

Debezieling.nl kiest voor een eigenzinnige journalistieke aanpak: we nemen de tijd om lang bij onderwerpen stil te staan, om op onderzoek uit te gaan, om op zaken terug te komen, om in gesprek te gaan met lezers.

Debezieling.nl is de opvolger van rk-kerkplein.org en is er voor zowel de oudere als de jongere generatie, met of zonder kerkelijke achtergrond. We refereren aan de stand van zaken in de theologie en de cultuurwetenschap, maar presenteren de daar gevonden inzichten voor een breed publiek. De bezieling.nl is een publiekssite. We laten ons niet leiden door het nieuws van de dag, maar zoeken naar de dieperliggende vragen die leven in de onderstroom van onze cultuur.

Religie en wetenschap, water en vuur?

Of ik als expert een inleiding wilde schrijven bij een debat over de verhouding tussen wetenschap en religie. Die vraag kreeg ik voorgelegd van de redactie van Volonté Générale, een online tijdschrift over maatschappij, (wereld)politiek, filosofie, economie en kunst, opgericht door drie studenten van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zo’n eervol verzoek kon ik natuurlijk niet weigeren. Lees hier het resultaat.

Vrije wil bestaat niet, bevrijding wel

Paul Smit
Paul Smit

Als Emiel Ratelband en Eckhart Tolle samen een kindje konden krijgen dan zou het wel eens Paul Smit kunnen heten. Cabaretier, performer en trainer Paul Smit is een van de meest gevraagde sprekers voor het bedrijfsleven van dit moment. Opmerkelijk is dat hij zijn optredens doorspekt met een uitermate spirituele filosofie, namelijk die van de non-dualiteit: Alles is één, alles is energie, alles is bewustzijn. Het ‘ik’ bestaat niet en de vrije wil is een illusie. “Laat los, zoom uit en ga mee met de stroom”, zegt Smit.

Het is een nogal extreme visie, die de nodige tegenwerpingen oproept. Maar tegelijk heeft hij niet de minste denkers aan zijn kant staan. Spinoza bijvoorbeeld zou een heel eind met Smit kunnen meegaan, in ieder geval met zijn visie dat de vrije wil niet bestaat (maar vrijheid en bevrijding wel).

Smit zelf heeft een jaar of tien geleden het licht gezien. In hedendaagse beeldspraak heet dat: hij heeft de rode pil genomen (net als Neo uit de ‘Matrix’) en kan nu het geheel doorzien. Maar afgezien van zijn metafysische inzichten is wat hij aan praktische wijsheden debiteert in ieder geval de moeite waard. Probeer enige verlossing te krijgen van het ’babel-bewustzijn’, zegt hij.  We worden geteisterd door een continue stroom van piekergedachten, die als een stelletje Muppets in ons hoofd ons het leven zuur maken, door het continu van commentaar en oordelen te voorzien. Neem het leven meer zoals het komt met de mooie en pijnlijke kanten. “We proberen de pijn als een soort ballen onder water te houden”, zegt Smit. “Maar je hoeft je niet te verzetten tegen de pijn. Heb compassie met al wat is, of het nu vreugde is of verdriet. Het komt en het gaat.”

Van Paul Smit verschenen o.a. de boeken: “Non-dualiteit voor managers” en “Verlichting voor luie mensen” (uitgeverij Samsara). Op 3 april gaat een speelfilm (plus boek, plus dvd) in première, waar Smit het script voor schreef: “Alles over niets”.

Meer lezen, zie mijn interview met Paul Smit in Trouw, 2 april 2013. Of zie HIER.

Tabee Benedictus

Emeritus-paus Benedictus XVI
Emeritus-paus Benedictus XVI

Eigenlijk was paus Benedictus XVI best een interessante denker. Het grappige is dat hij, als leider van de grootste geloofsgemeenschap ter wereld, fundamentele godsdienstkritiek leverde op een manier waartoe het postmoderne, geseculariseerde Westen niet meer in staat is. Voor Nieuw W!j schreef ik een klein uitgeleide voor deze professor-paus. Niet over de kleur van zijn schoenen – ook fascinerend natuurlijk – maar over een karakteristiek van zijn denken. “Er bestaan wel degelijk gedegenereerde en zieke vormen van religie, die mensen niet opbouwen, maar vervreemden; de marxistische godsdienstkritiek was niet volledig uit de lucht gegrepen”, aldus Benedictus. “Pathologie van de religie is de gevaarlijkste uitwas van de menselijke geest.” Voor de zekerheid: de paus had daarmee zeker niet alleen de islam op het oog. De pathologie kan binnen elke religie plaatsgrijpen, ook binnen de christelijke, zo stelde hij. Het gaat fout waar geloof en rede van elkaar vervreemd raken.

Meer lezen? Zie HIER

Verwant onderwerp: Wat beoogde Benedictus met zijn van Regensburgse rede?

 

Diversiteit is een feit

Multicultuur volgens Farida Farhadpour

Farida Farhadpour
Farida Farhadpour

Ze speelt piano, rijdt paard, danst de tango en gaat duiken tijdens haar vakanties. Het Mozeshuis in Amsterdam heeft met de Iraanse organisatiedeskundige Farida Farhadpour (48) een kleurrijke nieuwe directeur aangetrokken, die stellig van plan is het Mozeshuis op de kaart te zetten, te gaan praten met tout Amsterdam. En vooral om alle Amsterdammers “jong en oud, man of vrouw, blank of zwart, rijk of arm, hetero of homo” bij haar centrum te betrekken: Farhadpour wil ‘inclusief denken’ (en-en) en daarvoor is een ‘paradigmashift’ nodig: “Niet beginnen bij de verschillen, maar eerst kijken eerst naar wat ons verbindt.”.

Zijn we daarmee niet terug bij het problemen ontkennende multiculturalisme van de jaren negentig?
Farhadpour: “We hebben in Nederland heel lang de weerstand die kan opkomen in de ontmoeting niet onder ogen willen zien. Omdat we zo graag wilden dat het goed ging, dat alles in orde was, dat het leuk zou zijn. De multiculturele samenleving zat vast in het oude paradigma van het of-of-denken. Je was voor of tegen diversiteit. In feite werden de mensen die de weerstand wel voelden en uitten gediscrimineerd. Verbondenheid, verzoening, compassie dat is niet zoetsappig. De echte ontmoeting kan ook een confrontatie zijn, waarbij je een grens stelt: tot hier en niet verder.”
Maar: “Diversiteit ís er. De vraag is niet of we dat al dan niet moeten accepteren. Maar hoe gaan we daarmee om?”

Lees het hele interview op Nieuw W!j